Parę uwag o szkole w związku z opowiadaniem ZONy, które znajduje się tutaj: http://weryfikatorium.pl/forum/viewtopic.php?t=17807

Ówczesna szkolna obyczajowość miała kilka cech, które mogą dziś wydawać się dosyć egzotyczne, a nawet trudne do zaakceptowania. Ograniczę się do szkół podstawowych, gdyż średnie były bardziej zróżnicowane.

Wygląd uczniów. Stroje prawie wyłącznie granatowe. W młodszych klasach zazwyczaj również fartuchy - dla chłopców w wersji takich okropnych kitelków przed kolana. No i te białe kołnierzyki. Ja na swoje nie narzekałam, niektóre były bardzo ładne, ozdobne. W starszych klasach - ubiory bardziej zróżnicowane, ale z naciskiem na granat.
Włosy u chłopaków obowiązkowo krótkie. U dziewcząt, jeśli dłuższe, to równie obowiązkowo spięte - jakieś kitki czy końskie ogony.
Kapcie. Uporczywa walka woźnych o noszenie zwykłych kapci. Nawet trampki na białej podeszwie dopuszczalne były tylko na sali gimnastycznej.
Tarcze szkolne. Kontrole w szatniach, czy tarcza jest przyszyta do rękawa kurtki albo płaszcza.

Prywatność uczniów. Różnie z tym bywało. Pamiętam kontrole higienistki szkolnej, czy dzieciaki mają czyste ręce, szyje, uszy i włosy. Telefony były rzadkością, więc w razie wykrycia zaniedbań delikwent wędrował do domu z wpisem w dzienniczku albo kartką do rodziców. Jeśli był wyprowadzany z klasy i przez parę dni nie pojawiał się na lekcjach, to znaczyło, że miał wszy. Tego się nie mówiło głośno, wszyscy i tak wiedzieli.

Wypytywanie o sprawy rodzinno domowe. Akcji w stylu tej opisanej przez ZONę nie przypominam sobie. Ale nie wykluczam, że mogły się zdarzyć. Z tym, że celem nie było publiczne upokarzanie uczniów. Nie wiem, w jaki sposób nauczyciele zbierali informacje, lecz w szkołach były dzieci korzystające z darmowych obiadów czy ze świetlicy (tu już razem z tymi, których rodzice pracowali do późna). Czasem ze szkolnych pieniędzy opłacano wycieczki uczniom, których rodzice nie mogli sobie na to pozwolić.

W ogóle, sfera prywatna nie była wówczas tak chroniona, jak dziś, a to nieuchronnie przenosiło się również i na szkołę.

[ Dodano: Pią 20 Lis, 2015 ]
A z innych spraw:

Tę dyktę w drzwiach widzę nie jako efekt trudności zaopatrzeniowych, bo system "załatwiania sobie" różnych rzeczy, a już zwłaszcza przez szychy, był całkiem dobrze rozwinięty. Skoro jednak tatuś zwyczaje ma takie, a nie inne, to może po prostu nie warto wstawiać kolejnych szyb, bo i tak cały trud pójdzie na marne?

A co do życia biesiadnego w domach - poematy można by pisać.

Rubia pisze: Pamiętam kontrole higienistki szkolnej, czy dzieciaki mają czyste ręce, szyje, uszy i włosy.

Były wszy były. się miało:)

Rubia dlaczego na mnie przeniosłaś? jakbym był czemuś winien a warszawa dwa razy przejeżdżała w opowiadaniu:/

pan_ruina, do założenia nowego tematu wzywałam we własnym poście, ale ten jest długi i wezwanie łatwo przeoczyć :wink: W końcu, sama założyłam.

A na Twój post padło (to znaczy - wpisałam się), bo akurat był ostatni. I niczego nie przenosiłam. Tutaj można pisać swobodniej, niż pod opowiadaniem ZONy. Osobiście nie mam nic przeciwko warszawom ani ich miłośnikom

Pod opowiadaniem piszemy konkretnie o tamtym właśnie tekście. Tutaj - młodszym dla nauki, nie pamiętającym dla przypomnienia...

Realia PRLu poznawałam z opowiadań rodziców, spetryfikowanych w poprzedniej epoce zakątków miast lat 90. i z książek. Ale też ze... znaczków pocztowych. Dziadek podarował mi ich ogromną kolekcję z lat 70. Znaczki były piękne, kolorowe, miniaturowe dzieła sztuki z polską fauną, florą, zabytkami, ale i kolejnymi rocznicami istnienia Polski Ludowej. To był chyba jeden z najbarwniejszych wycinków rzeczywistości, biorąc pod uwagę jakość papieru i ilustracji książek i gazet.

Właśnie - książki. Ciekawa jestem, jak pamiętający tamte czasy oceniają pierwsze tomy Jeżycjady Musierowicz - w końcu delikatnie ironicznie w PRL-u zanurzone, szczególnie w tych szkolno-domowych realiach.

Z innych książek dla dzieci i młodzieży pałętały się w domu straszliwa "Kochana rodzinka i ja" (z opisem powstającego miasta przyszłości, idealnej Nowej Huty), "Tajemnica Białego Pokoju", "Pierścionek Pani Izabeli". Ciekawa jestem, czy ktoś z Was też je czytał? Wspominam o nich, bo wszystkie były zanurzone w dziwnej, niezrozumiałej dla mnie jako dziecka, atmosferze. Nie chodziło o realia - połowa lat 90. w małym mieście nie odbiegała tak straszliwie od minionej epoki. Ale nie pojmowałam ukrytych wzmianek o II wojnie i o świecie "przed". Przedwojenna pęknięta podłoga, która dawała miły chłód. Kieliszki z cienkiego szkła, świat, w którym Pani Izabela była znaną, bogatą śpiewaczką. Ironiczny finał "Kochanej Rodzinki", w którym okazuje się, że ojciec nie walczył pod Monte Cassino tylko "gdzieś w Afryce". Ta bliskość wojny była mi już zupełnie obca, podobnie jak stosunek do minionego świata, bo autorzy wspomnianych książek, z gatunku przeciętnych literatów "w szeregach ustroju" - jednak się ciągle o ten świat ocierali. Całość sprawiała wrażenie pewnej rezygnacji - jest jak jest, ale po wojnie chcemy żyć i odżyć.

Jeżeli chodzi o Jeżycjadę, to tomy do Brulionu Bebe B. są trafione w punkt. (Brulion już nie, bo nie mogę uwierzyć, że dyrektor elitarnego liceum w Poznaniu w latach 80. XX wieku mógł się zwracać do rodziców jak dyrektor szkoły rolniczej na prowincji, może około 1956. Zdecydowane przerysowanie). Ale Szósta klepka i Kwiat kalafiora to rzeczywistość PRL-u w stanie czystym.

Jeżeli chodzi o Kochaną rodzinkę, to niedomówienia dotyczące wydarzeń okołowojennych związane są chyba raczej z tajemnicą rodzinną, niż wynikają z pewnych odgórnych założen, które zabraniały pisać wprost o różnych sytuacjach. Bo np. u Meissnera w Sześciu z "Daru Pomorza" jeden z bohaterów ma ojca, który po wojnie pozostał w Anglii. Co więcej, odwiedza go tam w czasie jakiegoś rejsu (nic dobrego z tego nie wynika, gdyż ojciec ma nową rodzinę, ale nic złego też nie). Chociaż, rzeczywiście, powieści dla i o młodzieży tych wątków nie eksploatują, to raczej sytuacje marginalne.
A że Natalia Rolleczek przemyca tylko lekkie wzmianki o tym, że niegdyś było lepiej? No cóż - jej dwie opowieści autoboigraficzne, czyli Drewniany różaniec i Oblubienice, opisują przedwojenne dzieciństwo w sierocińcu sióstr franciszkanek. Osobiście nie miała czego żałować...

A że Natalia Rolleczek przemyca tylko lekkie wzmianki o tym, że niegdyś było lepiej? No cóż - jej dwie opowieści autoboigraficzne, czyli Drewniany różaniec i Oblubienice, opisują przedwojenne dzieciństwo w sierocińcu sióstr franciszkanek. Osobiście nie miała czego żałować...

Wiem, że przedwojnie nie było krainą mlekiem i miodem płynącą. Czytałam tę książkę bardzo dawno temu - pamiętam, że Rolleczek nie pisała o lepszych czasach, lecz akcja toczy się w cieniu wspomnień wojennych i zniszczeń powojennych, mimo, że są to (chyba?) późne lata 50. Chodziło mi o coś innego, gdy przywołałam książki, które jako pierwsze kształtowały we mnie wyobrażenia o PRL. Pokolenie dorastające w latach 50. i 60. żyło w świecie, który się dopiero budował, z kompletnych gruzów. To coś, czego my już nie rozumiemy i nie doświadczyliśmy. Ich rodzice, nauczyciele, wyrośli w innym świecie, który chyba był niezrozumiały i znany głównie z propagandowych wizji albo rodzinnych szeptów.

Z powrotem do tematu - w co trudno uwierzyć? Mi osobiście w to, że moja babcia, właśnie z tamtego pokolenia, nie miała pojęcia o tym, co robili jej rodzice przed wojną i w trakcie. Zachowały się strzępki - jedno zdjęcie ułanów. Stracony majątek, wysiedlenie, czarna lista, przez którą babcia nie mogła dostać się na studia. Ale nie wie o tym nic więcej, mimo, że jej rodzice żyli jeszcze długie lata.

Myślałam, że to jednostkowy przypadek, ale trafiłam na forum, gdzie sympatycy wojskowości pomogą zidentyfikować jednostki i stopnie żołnierzy z rodzinnych zdjęć. Tam takich wątków są dziesiątki - przedwojenne zdjęcie, pradziadek nie żyje, młodsze pokolenia nic o tym nie wiedzą poza tym, że zdjęcie zawsze było w albumie.

Uwierzyć we wszystko uwierzę, bo mój ojciec (mama nie, bo nie wychowywała się w PRL, tylko w ZSRR) z nostalgią wspominał tamte czasy i różne rzeczy opowiadał. Mama też, ale o Związku Radzieckim (tam to dopiero było w szkołach, ha. I poza szkołą takoż).
Co do wszy - dziś też są, ale w szkole nie ma już żadnego sprawdzania. Niestety.
Co do tekstu ZONy, bardziej w moim pytaniu chodziło mi o specyfikę obyczajów. Przykładowo, w środowisku mojej rodziny w swoim czasie, jak ktoś miał mieć wstawiany ząb, to obowiązkowo złoty, innego nie wypadało (ciotka z Ukrainy zatem błyszczy dziś 3 złotymi zębami), bo sąsiedzi powiedzieliby, że "bidoki". Podobnie telewizor, dziś jest lans na nieposiadanie telewizora, no ale kiedyś - obowiązkowo (moja babcia do dziś martwi się o ten brak telewizora u nas, nie idzie jej przetłumaczyć, że jest niepotrzebny. Podobnie moi teściowie - wierzcie mi albo nie, ale walczę o to, żeby nie kupowali nam telewizora do mieszkania). Albo kryształowe miseczki do sałatek - nie mogły być szklane, musiały być kryształowe, bo to świadczyło o statusie.
Zatem rozpatruję to w kategoriach - czy brak szkła w drzwiach nie ujmował czegoś ze statusu "ważnego pana"?

Wolha.Redna pisze:Co do wszy - dziś też są, ale w szkole nie ma już żadnego sprawdzania. Niestety.

Mylisz się.

Wolha.Redna pisze:Zatem rozpatruję to w kategoriach - czy brak szkła w drzwiach nie ujmował czegoś ze statusu "ważnego pana"?

Ujmował zdecydowanie. Bo co jak co, ale mieszkanie i samochód musiały być odpicowane tak, że mucha nie siada. Dlatego widziałabym w tej dykcie przejaw zrezygnowanego dopasowania się do okoliczności.

Pozostanę przy swoim zdaniu w tej kwestii. Higienistka w szkole nie ma prawa zrobić sprawdzenia bez zgody rodziców. W wielu szkołach nie organizuje się akcji sprawdzania głowy. Przykładowo: w szkołach, do których uczęszczał mój brat (lat 8, w wyniku różnych zawirowań przeszedł łącznie przez 4 szkoły) nie było sprawdzania głowy ani w przedszkolu, ani w żadnej ze szkół.

To, że gdzieś nie sprawdzają, nie oznacza, że nie sprawdzają nigdzie. Parę szkół znam bardzo dobrze, w końcu pisząc dla dzieci wypada się orientować w realiach - i tam sprawdzają. A zgodę rodzice podpisują standardowo. Coś o przepisach: http://www2.mz.gov.pl/wwwmz/index?mr=m1 ... 0&ma=31400

Szkoda, że na publiku nie mogę napisać więcej, ale ja też pozostanę przy swoim.

Znalazłam w temacie przeglądów: http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka ... sfery.read

Co do realiów "za komuny": najmocniej zapadła mi w pamięć opowieść mamy (realia ZSRR) o tym, że kiedyś z ciekawości, wracając ze szkoły, zajrzała do pobliskiej otwartej cerkwi. Ot tak, przez drzwi. Następnego dnia w domu pojawili się smutni panowie i przeszukali cały dom, szukając ikon i krzyży (mama to rocznik 66).
W kontekście polskich opowieści o roli Kościoła katolickiego w tamtych czasach wydało mi się to bardzo drastyczne.

Granatowe fartuszki i bluzy były pięęęęękne! Nie żartuję Jak byłam w ostatnich klasach podstawówki dopuszczono kolory! Obok granatu pojawiły się ciemnozielone i buraczkowe. To dopiero było cudo. Widzicie tych chłopaków w buraczkowym ubranku? Od tego czasu pokochałam kolor granatowy

Ale to, że nie jest to już "oficjalnie" obowiązek Sanepidu, naprawdę nie powoduje, że już nikt nie sprawdza: że pielęgniarki tego nie robią, nauczyciele nie zauważają...
Dobra, niech sobie "Polityka" pisze co chce z warszawskiej perspektywy, ja tam wiem swoje
Moim zdaniem zmieniło się tylko jedno: sprawdzanie odbywa się bardziej dyskretnie. I tyle.

A w meritum: fartuchy i kołnierzyki to była porażka, PRL musiał upaść
I tarcze. Przyszywane. Znałem nauczycielkę, która za agrafkę potrafiła nią ukłuć

Acha, a co do szyby w drzwiach. Oprócz dykty była jeszcze wersja szyby ze szkła zbrojonego. Wewnątrz znajdowała się cienka siateczka metalowa.. Jak się takie drzwi zamknęło od wewnątrz to" łapka" agresora miała problem z przebiciem się.